غارت منابع ملی
شاپ: در ماجرای ناترازی بنزین باید نگاه دقیقتری به مصرف بنزین خودرو های داخلی داشت چونکه یکی از با اهمیت ترین علل مصرف بالای بنزین همین خودرو های داخلی هستند.
خبرگزاری مهر- سمیه رسولی؛ یکی از تکراری ترین کلیدواژه های چند سال اخیر در ادبیات اقتصاد ایران «ناترازی بنزین» است؛ حدودا روزی نیست که رسانه ها به این مساله نپردازند که در بیشتر موارد هم میزان مصرف مردم را مقصر اصلی بروز ناترازی عنوان می کنند.
اما اگر کمی ژرف تر به ماجرا نگاه نماییم انگشت بهتان را باید به سمت خودروهایی بگیریم که به سبب کیفیت پایین و عدم همخوانی با استانداردهای روز دنیا دو برابر خودرو های خارجی بنزین مصرف می کنند؛ یعنی خودروسوار ایرانی نه این که بخواهد بلکه مجبور است برای راندن خودروی خود بنزین زیادی مصرف کند. بدین سبب نمی توان گفت مصرف کنندگان عامل اصلی ناترازی هستند بلکه عامل اصلی خودروهایی هستند که برای حرکت کردن، بنزین بالایی می طلبند.
آمار نشان میدهد که خودرو های داخلی روزانه بیش از ۴۰ میلیون لیتر بنزین بیشتری مصرف می کنند که با قیمت بنزین فوب خلیج فارس، حدود ۲۰ میلیون دلار می شود. اگر این عدد را در کل سال ضرب نماییم مشخص می شود که سالانه بیش از ۷ میلیارد دلار خودرو های داخلی بنزین اضافه می سوزانند.
سالانه ۶ میلیون لیتر به مصرف روزانه بنزین افزوده می شود
از سویی دیگر نگاهی به تاریخچه مصرف بنزین نشان میدهد که علاوه بر مصرف بالای سوخت خودرو های جدید، به سبب عدم اسقاط خودرو های فرسوده، مصیبت مصرف بنزین روز به روز بیشتر می شود؛ برای فهم دقیق این مساله باید اشاره نمود که در سال ۱۳۹۸ مصرف بنزین میانگین ۹۵ میلیون لیتر در روز بود و امروز این رقم به میانگین ۱۱۳ تا ۱۱۵ میلیون لیتر رسیده است؛ یعنی طی ۴ سال، مصرف بنزین ۲۰ میلیون لیتر بیشتر شده است. به بیان دیگر هر سال بین ۵ تا ۶ میلیون لیتر به مصرف روزانه بنزین افزوده شده است.
نکته قابل توجه آنکه در سال ۱۳۹۰ میزان مصرف روزانه بنزین بین ۵۷ تا ۵۹ میلیون لیتر در روز بود که یعنی در طول ۱۲ سال مصرف این سوخت بیش از ۲ برابر شده است در سال ۱۳۹۰ میزان مصرف روزانه بنزین بین ۵۷ تا ۵۹ میلیون لیتر در روز بود که یعنی در طول ۱۲ سال مصرف این سوخت بیش از ۲ برابر شده است.
جلیل سالاری مدیرعامل شرکت پالایش و پخش در این ارتباط با اعلان اینکه خودرو های خارجی صدی ۳ تا ۴ و خودرو های داخلی صدی ۱۰ تا ۱۲ مصرف بنزینشان است، گفته است که اگر خودرو های داخلی، استاندارد بودند الان مصرف بنزین در کشور ۶۰ میلیون لیتر در روز بود و می توانستیم بیش از ۵۰ میلیون لیتر در روز، بنزین صادر نماییم.
همچنین رضا پدیدار رییس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تجاری تهران به مهر می گوید: سالانه ۱۰ تا ۱۲ درصد مصرف سوخت مایع است، اگر بخواهیم این میزان را هم در مصرف سوخت کشور محاسبه نماییم متوجه می شویم در سال ۱۴۰۲ به نسبت ۱۴۰۱ روند افزایش مصرف بنزین را داشته ایم که مهم ترین عامل آن کیفیت پایین خودرو های داخلی است، خودرو های خارجی در هر ۱۰۰ کیلومتر ۳ لیتر مصرف و خودرو های ایرانی ۱۰ تا ۱۲ لیتر مصرف دارند.
به این ترتیب اگر روال به همین صورت ادامه یابد و سالانه ۵ تا ۶ میلیون لیتر به مصرف بنزین کشور افزوده شود، سال آینده با ورود ۱.۵ میلیون خودروی جدید و عدم اسقاط جامع و کامل خودرو های فرسوده، مصرف میانگین به ۱۱۹ تا ۱۲۱ میلیون لیتر خواهد رسید.
بنابراین اگر تولید بنزین را ۱۱۵ میلیون لیتر در روز در نظر بگیریم یعنی سال آینده مصرف بنزین میزان تولید این محصول را پشت سر خواهد گذاشت و احتمال تبدیل شدن ایران به یک کشور واردکننده قوت می گیرد.
ساخت پالایشگاه چاره کار است؟
نکته قابل توجه آنکه تعدادی از کارشناسان و متولیان دولتی راه اندازی پالایشگاه های جدید را چاره کار کاهش ناترازی بنزین عنوان می کنند در صورتیکه این مساله به منزله پاک کردن صورت مساله است.
طبق تاکید کارشناسان اقتصادی، ساخت و راه اندازی هر پالایشگاه در بهترین حالت ۳ تا ۴ سال زمان می برد؛ به عنوان نمونه راه اندازی و تکمیل پالایشگاه ستاره خلیج فارس که یکی از پالایشگاه های کارآمد در این زمینه شمرده می شود، ۱۲ سال طول کشید.
حال اگر حتی در نظر بگیریم که ساخت پالایشگاه ها سریع تر صورت گیرد و قرار باشد بدون ضابطه بنزین به خودرو های پرمصرف داده شود، وضعیت مصرف بنزین چه خواهد شد؟ در وضعیت فعلی میانگین سالی ۶ میلیون لیتر به مصرف بنزین کشور افزوده می شود، وقتی قرار باشد چاره کار را در ساخت پالایشگاه های بیشتر بدانیم بطور قطع در مصرف بنزین بیش از پیش اسراف خواهد شد، چونکه هم اکنون تمامی ظرفیت پالایشگاهی و گاهی ظرفیت برخی مجتمع های پتروشیمی برای افزایش کمی تولید بنزین کشور پای کار آمده اند تا شکم گرسنه خودرو های داخلی را پر کنند.
باید توجه کرد که هم اکنون بطور متوسط پیمایش یک خودرو در طول سال حدود ۱۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتر است که هزینه مصرف بنزین آن برمبنای قیمت فوب خلیج فارس، در سال ۶۰ میلیون تومان می شود. از این رقم ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان توسط مصرف کننده پرداخت می شود و بقیه هزینه را دولت در قالب یارانه پرداخت می کند.
واردات بنزین؟!
همانطور که سالاری نیز تاکید کرده به سبب منابع طبیعی موجود در ایران، ما باید یک کشور صادرکننده بنزین می بودیم و طبق تاکید مالک شریعتی عضو کمیسیون انرژی مجلس با کاهش ۳۰ درصدی مصرف بنزین، صادرکننده این محصول می شویم، اما به سبب عدم برنامه ریزی و بی اهمیت جلوه داده موضوع اسقاط خودرو های فرسوده و بالا بردن کیفیت خودرو های تولید داخل، درحال تبدیل شدن به واردکننده بنزین هستیم!
در این بین نکته ای که مورد غفلت واقع شده هزینه ای است که از محل واردات به دولت تحمیل خواهد شد؛ اگر قیمت هر لیتر بنزین فوب خلیج فارس با عدد اکتان ۹۲ را حدود ۶۵ سنت در نظر بگیریم با دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی، ۱۸ هزار و ۵۰۰ تومان و با دلار ۳۷ هزار تومانی، ۲۴ هزار تومان در هر لیتر قیمت می خورد. اگر ایران روزانه ۳۰ میلیون لیتر بنزین وارد کند و در این راه به سبب تحریم ها نیز متحمل هیچ هزینه اضافه ای نشود و حتی هزینه حمل و نقل را نیز در نظر نگیریم، روزانه ۱۹.۵ میلیون دلار صرف واردات بنزین خواهد شد.
در شرایطی که تامین ارز راه پر پیچ و خمی را طی می کند اختصاص ۱۹.۵ میلیون دلار برای واردات بنزین، چگونه ممکن بوده و اصلاً بر چه منطق اقتصادی استوار است؟
باید توجه کرد هم اکنون بنا بر اعلام شرکت ملی پالایش و پخش سالانه ۸۰ میلیارد دلار یارانه سوخت در کشور پرداخت می شود و اگر یارانه بنزین وارداتی هم به این رقم اضافه شود، بطور قطع شاهد هدررفت منابع زیادی خواهیم بود.
غفلت از اسقاط فرسوده ها
نکته دیگر آنکه حتی اگر بر مصرف بنزین بالای خودرو های جدید چشم ببندیم، برای چشم پوشی از تردد روزانه بیش از ۱۲ تا ۱۴ میلیون وسیله متحرک فرسوده هیچ بهانه ای نداریم. این آمار زمانی جالب تر می شود که بدانیم هر خودروی فرسوده حدودا در روز ۴.۱۳ صدم لیتر بنزین بیش از خودروی غیرفرسوده مصرف می کند.
به صورت دقیق تر، تعداد خودرو های سواری درحال تردد در کشور ۲۱ میلیون دستگاه است که از این تعداد یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه که ۶ درصد این خودرو ها را تشکل می دهد فرسوده است. البته اگر سن فرسودگی را ۱۵ سال در نظر بگیریم تعداد این خودرو ها به ۲.۵ میلیون دستگاه می رسد. ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در سطح کشور تردد می کند که از این تعداد ۹۰ درصد و به عبارتی ۱۱ میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت فرسوده است در کشور تردد می کنند. از یک میلیون و ۱۰۰ هزار دستگاه کامیون، کامیونت و کشنده نیز ۲۵۰ هزار دستگاه (۲۳ درصد) فرسوده است. تعداد اتوبوس های داخل شهری درحال تردد در سطح کشور ۲۲ هزار دستگاه است که از این تعداد ۱۸ هزار دستگاه و به عبارتی ۸۲ درصد فرسوده است. ۱۳ هزار دستگاه از ۲۳ هزار دستگاه اتوبوس برون شهری درحال تردد در کشور، فرسوده است که این تعداد ۵۷ درصد کل اتوبوس های برون شهری را تشکیل می دهد. همین طور از ۴۰۰ هزار تاکسی درحال تردد در کشور ۱۹۰ هزار دستگاه فرسوده است که ۴۸ درصد این ناوگان را تشکیل می دهد. ۳۴ هزار خودرو دولتی در سطح کشور تردد می کند که ۳۲ درصد از این خودرو ها یعنی ۱۱ هزار خودرو دولتی، فرسوده است.
در این ارتباط محمودی مشهدی شریف رییس انجمن مراکز اسقاط و بازیافت خودرو به مهر اظهار داشت: تا پایان آذر ماه در مجموع ۵۰ هزار خودروی فرسوده اسقاط شده است. البته هدف گذاری ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودرو های فرسوده، اسقاط ۱۰۰ هزار خودرو تا پایان امسال بود اما به سبب عدم تصویب و ابلاغ بخشنامه از رده خارج کردن خودرو های فرسوده از طرف دولت، کار به کندی پیش می رود.
مشهدی شریف افزود: در صورتیکه بخشنامه مذکور تصویب و ابلاغ شود سال آینده از نظر میزان اسقاط خودرو های فرسوده، سال درخشانی خواهد بود.
رئیس انجمن مراکز اسقاط و بازیافت خودرو با اعلان اینکه ۳۵ تا ۴۰ درصد خودرو ها در کشور به مرز فرسودگی رسیده اند، اظهار داشت: در صورتیکه بخشنامه ابلاغ نشود نه فقط اتفاق خاصی در بهبود پروسه اسقاط خودرو نمی افتد بلکه وضعیت بدتر هم خواهد شد.
از سویی دیگر برمبنای مصوبه مجلس، سالانه بایستی ۵۰۰ هزار خودرو فرسوده از رده بیرون رود که این رقم با روند فعلی اسقاط خودرو های فرسوده قابل تحقق نیست.
استفاده از حمل و نقل عمومی؟
موضوع دیگر آنکه مسؤولان دولتی برای شانه خالی کردن از لزوم رسیدگی به وضعیت ناگوار مصرف بنزین خودرو ها، تاکید می کنند که مردم از حمل و نقل عمومی بهره گیرند این در حالیست که اگر سری به ناوگان حمل و نقل عمومی همچون مترو و اتوبوس بزنید متوجه می شوید که هم اکنون نیز به اندازه کافی از ظرفیت این ناوگان استفاده می شود و نه فقط این ناوگان نیاز به نوسازی و به سازی دارد بلکه باید مسیرهای بیشتری را نیز برای عبور وسایل حمل و نقل عمومی تعریف کرد.
رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تجاری تهران در این رابطه می گوید: رشد مصرف بنزین امسال پیش بینی شده بود که ۶ و نیم درصد باشد، ولی برمبنای مطالعه مرکز پژوهش های مجلس امسال ۱۲ و نیم درصد رشد مصرف بنزین امسال داشته ایم.
به گفته پدیدار، دلیل این افزایش ترافیک های سنگین، جوابگو نبودن مترو و اتوبوس های حمل و نقل عمومی است. در این ترافیک های سنگینی که در سطح شهر به وجود می آید سوخت زیادی هدر می رود.
در این گزارش تنها قسمتی از فاجعه مصرف بنزین را به تصویر کشیدیم. اگر دولت بصورت واقعی قصد مقابله با مشکلات مصرف بالای بنزین را دارد باید در گام نخست و البته بصورت همزمان نسبت به اسقاط خودرو های فرسوده اقدام و خودروسازان را ملزم به تولید اتومبیل با کیفیت کند.
همچنین دولت در گام بعدی باید با بهبود ناوگان حمل و نقل عمومی، زمینه استفاده از این ناوگان را برای عموم مردم فراهم آورد تا استفاده از خودروی شخصی اولویت اول مردم نباشد.
منبع: شاپ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب